चौघीजणी - शांता शेळके

लुईसा अल्कॉट यांच्या 'लिटल वूमेन' आणि 'गुड वाइफस्' या पुस्तकांचा शांता शेळके यांनी केलेला हा अनुवाद.

'मार्च' कुटुंबीयांची ही कहाणी आहे.
मिस्टर-मिसेस मार्च आणि त्यांच्या चार मुली - मेग,जोसेफाईन(ज्यो),बेथ आणि ऍमी या कुटुंबाभोवती फिरणारी ही कथा. कुटुंबातल्या प्रत्येक व्यक्तीची काही गुणवैशिष्ट्ये असतात. आणि ती प्रत्येक व्यक्ती तिच्या गुणदोषांसकट कुटुंबाने स्वीकारलेली असते. 'मार्च' कुटुंबीयही याला अपवाद नाहीत.
छोट्या-छोट्या गोष्टी मग त्या आनंदाच्या असोत वा दुःख देणारया, त्या सगळ्यांना बरोबरीने सामोरे जाणारे हे कुटुंब. आपल्या मुलींवर चांगले संस्कार घडावेत म्हणून धडपडणारया मिसेस मार्च, कुटुंबाला आपापल्या परीने आर्थिक/नैतिक हातभार लागावा म्हणून प्रयत्न करणारया या मुली.

लेखिकेने सर्वच व्यक्तिरेखा खूप प्रभाविपणे उभ्या केल्या आहेत. या मुलींचे बालपण, वाढत्या वयाबरोबर त्यांच्या व्यक्तिमत्त्वामधे होत जाणारे बदल हे सगळ अगदी छोट्या छोट्या प्रसंगातून अतिशय सुंदररितीने मांडले आहेत. प्रसंग अगदी साधे सोपे असले तरी आपल्यालाही बरच काही शिकवून जातात. व्यक्तिगत भावनांचे पदर खूप सुंदररितीने उलगडले आहेत त्यामुळे वाचताना हे चित्रण अधिक रंगतदार होत जाते. आणि आपणही अगदी नकळत या पात्रांमधे मिसळून त्यांच्यातलाच एक भाग बनून जातो.

एक प्रसंग मला आवडलेला - जेव्हा मेग जॉनच्या प्रेमात पडते तेव्हा ही गोष्ट सर्वात आधी लॉरीला समजते. तो मेगची खेचण्याच्या हेतूने जेव्हा त्यांच्या घरच्या बगिच्यामधे येतो त्यावेळचा हा प्रसंग. लॉरी हा शेजारी रहाणारा या चौघींचा मित्र आणि जॉन हा लॉरीचा शिक्षक असतो.

'मेग त्यावेळी घराच्या खिडकीजवळ उभी असते. तिला पाहून लॉरी गुडघ्यावर खाली बसतो आणि तिच्याकडे हात करून जणू काही तो तिला मागणी घालत असल्याचा(प्रपोज करत असल्याचा) भाव आणतो. मग निराश होऊन उभा रहातो आणि खिशातला रुमाल काढून डोळ्यांना लावतो, त्यानंतर तो रुमाल पिळल्यासारखा करुन मग भेलकांडत-चालत तिथून निघून जातो.' :)

ज्यांनी वाचल नसेल त्यांनी जरुर वाचा हे पुस्तक.

शोधयात्रा - अरुण साधू

आपल्यामधल्या 'स्व'चा शोध घेण्याच्या वेडाने झपाटलेल्या श्रीधरची गाथा इथे मांडलीये.ज्याना कोणाला कधी असे अस्तित्त्वाबाद्दलचे प्रश्न पडले असतील त्याना नक्कीच हे पुस्तक पूर्ण वाचून झाल्याशिवाय हातातून ठेवावेसे वाटणार नाही.या पुस्तकातला एक परिच्छेद खाली लिहीलाय. श्रद्धा, अंधश्रद्धा, आस्तिकता काय किंवा धर्माबद्दलच्या कल्पना आणि सत्य याबद्दल बरचसं वास्तव या परिच्छेदामधे जाणवत.

"आश्चर्याची गोष्ट अशी की, कलकत्त्याच्या काली घाटावर काय, की प्रयागच्या संगमावर, किंवा वाराणशीच्या घाटावर काय अथवा देवळांच्या गल्लीबोळांमधे, दर्शनाच्या ओळींमधे किंवा प्रत्यक्ष परमेश्वराच्या मूर्तीसमोर, आपण फसविले जात आहोत, लुबाडले जात आहोत, हे या भाविकांना समजत असूनही ज्या परमेश्वराच्या अथवा स्थानमहात्म्याच्या श्रद्धेनं अथवा ओढीनं ते येत होते ती त्यांची श्रद्धा अढळ होती. घाण, कुचंबणा, गोंधळ, फसवणूक, लबाडी, उपेक्षा, धर्माचा आणि देवांचा व्यापार, दर्शनासाठी चाललेला काळाबाजार, क्रियाकर्मांसाठी पंड्यांशी आणि पुरोहितांशी होत असलेली घासाघीस आणि सौदेबाजी यापैकी कशामुळेही त्यांची श्रदधा अणूरेणूनही कमी होत नव्हती. उलट, या अडथळ्यांमधे ती तावून अधिकच स्वच्छ आणि उज्ज्वल होत होती. खरोखर, हिंदू धर्म हा मती गुंग करणारा धर्म आहे आणि हिंदू भाविकांची श्रद्धा ही अचाट गोष्ट आहे असे श्रीधरला वाटले. या अचाट श्रद्धेच रुप त्यान पंढरीच्या वारीमधे पाहिल होत. तेच थक्क करणारं श्रद्धेच दर्शन त्यान पुढे बद्रिकेदार आणि गंगोत्रीला घेतलं. त्याचप्रमाणे अमरनाथच्या वाटेवरही. विकलांग आणि तापान फणफणत असलेल्या भाविक वृद्ध स्त्रिया हरिद्वारच्या घाटावर जिद्दीन बर्फासारख्या थंड गंगेमध्ये स्नान करताना आणि बाहेर आल्यावर ताज्या टवटवीत होताना त्यान पाहिल्या आणि तो दिड़मूढ झाला. एरवी घराच्या पायरया चढणसुद्धा ज्यांना जड जाईल, अशा जर्जर वृद्धांना त्यानं हाती काठी घेऊन गंगोत्रीचा किंवा अमरनाथचा बिकट मार्ग पार करताना बघितल आणि तो थक्क झाला. खरोखर श्रद्धा ही स्वतंत्र शक्ती असून ती शक्ती कोणतीही अशक्य वाटणारी जादू करू शकते, अस त्याला वाटू लागलं. आपण अश्रद्ध आहोत, ही किती गैरसोयीची गोष्ट आहे! त्या कोट्यवधी भाग्यवान श्रद्धावानांचा तर त्याला काही काळ हेवाही वाटला. या श्रद्धाळू भाविकांना हिंदू धर्म म्हणजे काय हे नेमकं समजावून सांगता येणार नाही. त्यांनी वेद वाचले नसतील, उपनिषदांचं अध्ययन त्यांनी केल नसेल. शंकराचार्यांनी उपस्थित केलेल्या कूट अध्यात्मिक सिद्धांतांचा त्यांना गंधही नसेल. पण तरी त्यांना मनोमन हिंदू धर्माच आकलन झाल असाव, किंवा त्यांना कदाचित ते आकलन करुन घेण्याची चिंता किंवा उत्सुकताही नसेल. अस्तित्वविषयक, आत्मज्ञानविषयक, वा विश्वाच्या रहस्याविषयीचे प्रश्न यांना सतावीत नसणार. आपल्यासारखं यांना वैचारिक गोंधळानं झपाटलेलें नसणार. फक्त अगम्य, अपार, आणि अगतिक अशी दृढश्रद्धा. खरोखर, श्रद्धाळू जनांच सारं आयुष्यच सोप आणि सुंदर होऊ शकतं. सारया प्रश्नांना आणि समस्यांना नीट आणि सुसंगत उत्तरं मिळू शकतात. सारी आत्मिक अस्वस्थता आणि बेचैनी संपविण्याचा एकमेव सोपा मार्ग म्हणजे श्रद्धाळू बनणं. पुनर्जन्म आणि कर्मसिद्धांत या कल्पनांवरील श्रद्धेमुळे किती विलक्षण आणि भय़ंकर प्रश्नांची उत्तरं चुटकीसरशी मिळतात! अन्याय, अत्याचार, विषमता, दारिद्र्य, शोषण या सारयांच किती सोप आणि सहज समर्थन सर्वच धर्मांमधे आहे. फक्त बुद्धिप्रामाण्यवादाचा हेका सोडून लीनपणे श्रद्धाळू बनायला हवं. विश्वास ठेवायला शिकायला हवं."

वाचनाची आवड सगळ्यांनाच असते अस नाही पण बहुतांशी लोकांना असते अस म्हणायला हरकत नाही :)मलाही आहे. मनात आल की आपण जे वाचतो ते थोडफार इतर वाचकरसिकांबरोबर वाटून घ्याव, थोडक्यात शेअर कराव. म्हणून हा ब्लॉग लिहिण्याचा खटाटोप!सुरुवात करते मग बघु पुढे हा ऊत्साह किती टिकतो ते :)